Nền tảng cốt lõi của giáo dục là sự thấu hiểu con trẻ, và việc nghiên cứu về các loại tính khí sẽ đóng góp một phần rất lớn vào sự thấu hiểu này. Việc thấu hiểu không thể dễ dàng đạt được thông qua một vài bài kiểm tra lý thuyết, mà chúng chỉ có được bằng việc nghiên cứu quan sát và liên tục kiểm chứng một cách cẩn thận qua thời gian.

Cái mà chúng ta gọi là tính khí ngày nay được biết đến từ thời Hy Lạp cổ đại; thời đó gọi là bốn khí chất và ngành y khoa xem 4 khí chất này vô cùng quan trọng. Kiến thức về những khí chất này hầu như bị quên lãng trong một thời gian dài, cho đến khi tiến sĩ Rudolf Steiner nhấn mạnh về tầm quan trọng của chúng trong giáo dục một lần nữa.

Tính khí không liên quan đến tính cách hay đạo đức, nhưng sâu bên trong đó là khí chất cơ bản – một dạng vật chất, tuy nhiên không phải vật liệu. Một người sẽ làm những việc hoặc phản ứng theo tính khí của người đó mà không liên quan đến cách sống, giáo dục, chuẩn mực hay kiến thức.

4 loại tính khí

Có 4 loại tính khí liên quan đến 4 yếu tố: đất, nước, gió và lửa

Chúng là:

Tính đất (Melancholic)
Tính nước (Phlegmatic)

và

Tính khí (Sanguine)
Tính lửa (Choleric)

Từ Choler trong tiếng Hy Lạp dùng để chỉ mật trong túi mật của con người và được mô tả giống tính lửa (Choleric), đây là một dạng người khá chủ động, đầy năng lượng và muốn mọi việc được hoàn thành. Những người này hay nóng tính, hay la hét và rất dễ nổi giận giống như khi tuyến mật tiết ra quá nhiều. Giống như núi lửa phun trào và đốt cháy bản thân nó vậy.

Tính khí (Sanguine) có đôi má hồng và các mạch máu tươi tắn nổi trên da. Điều này thể hiện sức sống vô cùng mãnh liệt. Đồng thời, bản chất của người này giống như bọt khí.

Tính nước (Phlegmatic) là một người có sự kết nối với các yếu tố nước và rất chỉnh chu, có thói quen sắp xếp gọn gàng mọi thứ. Tuy nhiên, cũng giống như đại dương, người này có thể trở nên quá linh hoạt nếu bị kích thích.

Tính đất (Melancholic) là người có túi mật màu đen, nói như vậy không có nghĩa nó có màu đen thật, mà nhằm ám chỉ một người có tính cách đen tối. Người này sẽ có phong cách đặc trưng của đất.

Theo dạng biểu đồ thì các tính khí có thể được thể hiện như sau:

Bảng phân loại chi tiết 4 tính khí

Tính lửa và tính nước sẽ đối với nhau, tương tự như tính đất và tính khí. Các tính khí ở cạnh nhau sẽ có nhiều điểm tương đồng, trong khi các tính khí đối lập thì khác nhau hoàn toàn.

Lưu ý khi nhận diện tính khí của trẻ

Chúng ta cần lưu ý rằng, việc nhận diện tính khí của một đứa trẻ không phải lúc nào cũng đơn giản, và một người giáo viên không nên đưa ra kết luận một cách vội vàng chỉ bằng một vài quan sát cơ bản.

Ví dụ, mọi đứa trẻ, khi còn nhỏ đều rất năng động và hồn nhiên, nên một người mới quan sát có thể nghĩ rằng tất cả những bạn trẻ đó đều có tính khí (Sanguine). Tuy nhiên, sẽ có vài khác biệt nho nhỏ. Trong thời đại văn minh hiện nay, càng ngày càng khó để có thể nhận ra được cái gì là cơ bản.

Một số trẻ dễ bị nhầm tưởng là có tính khí, trong khi thực sự chúng đang lười. Những sang chấn tâm lý trong gia đình cũng có thể là nguyên nhân gây nên sự giận dữ hoặc tạo ra tật xấu ở trẻ, vì thế người ta có thể nhầm tưởng nó thuộc tính lửa. Và tất nhiên, một đứa trẻ xem nhiều chương trình tivi vào buổi tối thì chưa chắc thuộc tính đất. Hoặc là, một đứa trẻ bắt chước sự thờ ơ của người lớn chưa chắc đã có tính nước.

Thế nên, giáo viên phải dành nhiều thời gian, nhiều khi là toàn bộ học kì 1, để hiểu rõ về các học sinh của mình.

Khi tìm hiểu tính khí của một đứa trẻ, người giáo viên không nên tìm hiểu chỉ để xử lý trẻ tốt hơn, mà nên tìm hiểu để có thể hòa hợp bản chất của những đứa trẻ với nhau. Một con người cần được phát triển toàn diện, cân bằng và hòa hợp tốt cả 4 tính khí này, nhưng nếu như điều đó không xảy ra, thì đó sẽ là nhiệm vụ của giáo dục.

Các con đang kiếm thứ gì ấy nhỉ?

Phần tiếp theo là một vài ghi chép ngắn về bốn tính khí để giúp các thầy cô cha mẹ nghiên cứu chủ đề này tốt hơn, kèm theo những gợi ý để sử dụng trong bối cảnh của trường học. Người giáo viên không thể dạy cả lớp giống như dạy kèm 1 bé riêng biệt. Vì lý do đó, phần đầu tiên sẽ là phần miêu tả về các tính khí và cách làm việc theo cá nhân. Phần sau là chỉ dẫn về 4 tính khí và những biểu hiện của nó.

Nhìn chung, khi dạy kèm riêng từng trẻ, chúng ta cần đối xử với bạn ấy theo nguyên tắc đồng tính. Đối với tính khí thì cần phải sống động, đối với tính lửa thì cần phải dữ dội, đối với tính đất thì buồn và đối với tính nước thì thờ ơ. Điều này vẫn đúng khi áp dụng ở trong lớp nhưng nên quản lý kỹ hơn một xíu, và các phương pháp áp dụng trong lớp học sẽ được đưa ra trong chương tiếp theo.

Tất nhiên những lý thuyết về bốn tính khí này sẽ mang tính khái quát và sẽ không đúng hoàn toàn với từng trẻ. Việc điều chỉnh cho phù hợp với từng trẻ sẽ cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng từ thầy cô giáo. Và thầy cô thì luôn có thể tự phát triển thông qua việc giáo dục chính mình.

Những lưu ý về việc dạy toán và âm nhạc của những tính khí cũng sẽ được nói rõ trong các chương sau.