Khủng hoảng tuổi lên 9

Bỗng 1 ngày thiên thần của mẹ đâu mất!

• Mẹ ơi! Băng ở Bắc Cực đang tan ra, nước sẽ ngập đến mặt trăng, và con sẽ chết. Con không muốn chết. Con sợ lắm.
• Mẹ ơi, đi vệ sinh với con đi, trời tối lắm.
• Hồi nhỏ mẹ đẻ con ra à? Đẻ như thế nào mẹ? Nếu con không phải là con của mẹ thì con có biết bí mật giữa mẹ với con không?

Có dạo con mãi hoài nghi, thắc mắc, dễ giận hờn, dễ ẩm ương, dễ ưu tư vẫn vơ đẩu đâu trăng sao đất trời, khóc lóc không rõ do đâu.

À, thì ra con lên 9. Chín tuổi có những thay đổi bên trong cần ba mẹ hiểu, cùng đồng hành với con. Con nhỉ!

Những dấu hiệu của sự thay đổi trong tuổi lên chín.
(Thời điểm căng thẳng nhất về sự thay đổi này thường kéo dài từ 3-9 tháng)

1. Sợ chết (cảm giác bên trong về cái chết của ký ức cũ, những suy nghĩ đầu tiên về sự chết chóc)
2. Cơn ác mộng, nỗi sợ bóng tối.
3. Nghi ngờ rằng mình có thực sự là con của ba mẹ – yêu cầu những câu chuyện khi con còn bé (Nói chuyện với em bé có thể ngẩng cao đầu. Nếu trẻ là con nuôi, có thể xuất hiện những câu hỏi về việc bị bỏ rơi nhiều hơn.)
4. Xuất hiện lẫn lộn hành vi trẻ con và hành vi của một thiếu niên 14 tuổi – đôi khi trong vòng 5 phút! (Thông thường những thay đổi này kéo dài 3-6 tháng)
5. Xa lánh – không ai thích tôi, ngay cả giáo viên của tôi! không có bạn bè
6. Tìm kiếm thời gian một mình … “suy nghĩ”
7. Chứng minh nhận thức mới này rằng trẻ con không chỉ là một phần tiếp nối của ba mẹ, trẻ có thể cố tình nói dối ba mẹ, chỉ để xem ba mẹ có biết trẻ đang nói dối không.
8. Khóc không có lý do rõ ràng – ” Con không biết sai cái gì!“
9. Đôi khi có thể bị chóng mặt lúc thức dậy (tất nhiên, nếu điều này kéo dài, hãy gặp bác sĩ) (Đây là một đặc điểm của sự nhập thể astral.)
10. Tách biệt – nhận ra rằng “Tôi là tôi và không ai có thể biết suy nghĩ của tôi cả “.
11. Buồn hay chán ghét khi mất đi vẻ đẹp kỳ diệu của thời thơ ấu: Cái gốc cây tuyệt vời từng là ngôi nhà cổ tích giờ chỉ còn là một mảnh gỗ mục nát. (Tương tự như quay trở lại thăm một ngôi nhà thời thơ ấu và nhận ra nó nhỏ bé như thế nào, hoặc bình thường khi bạn nhớ nó nhiều hơn nữa.)
12. Người lớn không còn là điểm tựa của trẻ – đứa trẻ bắt đầu nhìn nhận và phán xét mình – điều này có thể làm trẻ buồn chán, hoảng . Các con có thể lùi lại, trở nên xa cách hoặc chỉ trích.
13. Mong muốn của giáo viên Lớp 3 về việc biết các bí mật, các kế hoạch chung và vùng riêng tư … của học sinh khó thành công, hoặc không dễ dàng.
14. Phê bình tất cả mọi thứ hoặc mọi người, có lẽ ngoại trừ thú cưng yêu quý của trẻ, người luôn yêu thương và hiểu chúng.
15. Các con có thể thử kiểm tra tình yêu của người khác bằng cách làm điều gì đó quá thách thức … ví dụ, một đứa trẻ được nuôi dưỡng trong gia đình ăn chay có thể yêu cầu xúc xích trong một buổi đi chơi trong lớp và sau đó nhìn xem cha mẹ của bé phản ứng như thế nào … liệu họ có thất vọng khi trẻ không ăn chay?

Góc nhìn tích cực của sự thay đổi tuổi lên 9 này thì sao?

1. Chúng ta cần vui mừng với ý thức mới này, vì chỉ cần hết chán ghét, trẻ có thể thực sự bắt đầu học – khả năng tách khỏi vấn đề là rất quan trọng đối với tư duy phân tích và phát triển phán xét, phê bình. Đây cũng là sự tiến hóa của một cuộc sống nội tâm tích cực – khởi đầu của việc theo đuổi một ý nghĩ để xem nó đến từ đâu.
2. Cậu bé 9 tuổi trở thành một người quan sát sắc sảo, quan tâm đến thế giới và cách mọi thứ hoạt động. (Con không còn coi mọi thứ là điều hiển nhiên nữa.) Đây là lý do tại sao chúng tôi bắt đầu đưa các môn học mới vào chương trình giảng dạy – không chỉ xen kẽ giữa các block toán học và ngôn ngữ.
3. Trong thời gian này, rất nhiều năng lượng và nhiệt huyết được dành cho việc học các kỹ năng sinh tồn – nhu cầu làm chủ môi trường của trẻ (Chương trình giảng dạy lớp 3 tuyệt vời như thế nào!)
4. Trẻ em ở tuổi này được tập trung phát triển các kỹ năng giao tiếp tốt để hiểu được nhu cầu, suy nghĩ và ý tưởng của chúng.
5. Trong suốt quá trình thay đổi của trẻ chín tuổi, đứa trẻ bắt đầu tinh chỉnh/ phát triển óc phán đoán- Tôi muốn điều này, tôi không muốn điều kia. Kỹ năng này là cần thiết để thực hiện các lựa chọn cuộc sống.
6. Trẻ cũng bắt đầu hiểu rằng sự tự do thật sự đòi hỏi một số trách nhiệm nhất định từ phía họ. Đây là thời gian để cha mẹ bắt đầu suy nghĩ về các mốc quan trọng: khi nào con tôi có thể xỏ lỗ tai, đi xem phim một mình với bạn bè, đi cắm trại, ngủ qua đêm nơi khác, v.v…? Khuyến nghị đối với mỗi quyền tự do, có ít nhất một trách nhiệm tương ứng. Một đứa trẻ thực sự trải nghiệm sự tách biệt này sẽ có tuổi vị thành niên dễ dàng hơn. Những người đi qua thời gian này đúng cách và thậm chí dường như không gặp khó khăn gì, thì sẽ tương tự như vậy vào khoảng năm 14 tuổi, ngược lại sẽ khó khăn hơn nhiều (đối với cha mẹ và con cái). Lần này là một cái nhìn thoáng qua của trẻ khi là một thiếu niên!

Hỗ trợ con bạn trong suốt quá trình thay đổi của tuổi lên 9.

1. Hiểu nhu cầu riêng tư của trẻ: gõ cửa, đừng thúc ép nếu trẻ chưa sẵn sàng chia sẻ cảm xúc – đôi khi trẻ chỉ cần được ôm. Nếu có thể, hãy cho phép trẻ ở phòng riêng của mình hoặc ít nhất là không gian riêng.
2. Đừng biến chúng thành thiếu niên – chỉ vì đôi khi chúng có thể hành động như thiếu niên – không có nghĩa là chúng sẵn sàng xem phim PG 13, đọc sách với các chủ đề trưởng thành (ngay cả khi họ có khả năng làm điều này), mặc quần áo tuổi teen, kiểu tóc, v.v. Bạn sẽ không thích những dấu ấn trên trẻ để các con nổi loạn khi con đạt đến lớp 8-10 nếu bạn cho phép điều này trước khi trẻ thực sự là thanh thiếu niên. Hầu hết các giáo viên sẽ nói với bạn rằng các học sinh lớp 4 dường như trẻ hơn so với lớp 3, như thể họ “quay trở lại giấc ngủ” trong lớp 4. Điều này đặc biệt đúng nếu năng lượng thể tình cảm (astral) của trẻ không được nuôi dưỡng bởi một môi trường phù hợp.
3. Phân định nhiệm vụ, trách nhiệm liên quan đến sự tự do, lựa chọn … đối với mỗi quyền tự do mới cần có trách nhiệm tương ứng – Ví dụ, trước khi con gái tôi có thể xỏ lỗ tai, cô ấy phải chứng minh rằng mình có thể chăm sóc vệ sinh cá nhân của mình trong một tháng mà không cần tôi “săn lùng” việc gội đầu, đánh răng, v.v. Lý do cho điều này là thực tế, bởi việc xỏ khuyên đòi hỏi các hoạt động hàng ngày đảm bảo rằng tai không bị nhiễm bệnh. Con phải cho cha mẹ thấy rằng con có khả năng chịu trách nhiệm “người lớn” này. Một ví dụ khác là nếu con bạn muốn có thú cưng của riêng mình, những thoả thuận liên quan đến trách nhiệm của con trong việc chăm sóc thú cưng cần đạt đến và thực hiện theo.
4. Nỗ lực củng cố một cách tích cực, cũng như khuyến khích hành vi mong muốn; bảo vệ con khỏi việc chỉ trích.
5. KHÔNG bình luận về hình dáng hoặc cân nặng của con gái bạn – cũng rất cẩn thận không thảo luận về việc giữ cân của bạn trước mặt cô bé (hoặc cho phép anh chị lớn tuổi làm điều này). Điều này có thể dễ dàng tạo nên trạng thái chán ăn hoặc các rối loạn ăn uống khác. Nếu con bạn có xu hướng thừa cân, hãy cho bé vận động và để tâm đến những thực phẩm được sử dụng trong gia đình bạn.
6. Hướng dẫn trẻ với tình yêu thương, và sự hiểu biết – trẻ em ở độ tuổi này cần biết rằng những người lớn đang đồng hành cùng con đưa ra lựa chọn cho chúng từ sự hiểu biết thấu đáo.
7. Trước khi đưa ra một hình phạt hãy dành thời gian để thực sự nghĩ về nó … có công bằng, phù hợp – Bạn có thể hỗ trợ gì con vào ngày mai khi cảm xúc đã ổn định? Bạn có thể cảm thấy tốt về hậu quả? Sau đó hãy chắc chắn rằng bạn làm theo quyết định của bạn.
8. Phát triển một sự điềm tĩnh – “Con ghét mẹ” có thể được trả lời với “Không sao đâu, mẹ sẽ yêu con đủ cho cả hai chúng ta.”
9. Gọi cho giáo viên lớp bất cứ khi nào con bạn nói với bạn về điều gì đó đã xảy ra trong lớp, hoặc nói có điều gì đó không đúng, hoặc bạn không hiểu. Vui lòng đặt mối quan tâm này như một câu hỏi, không phải là một lời buộc tội … hiếm khi một đứa trẻ nhận thức được hoặc kể “toàn bộ câu chuyện”.
10. Cân nhắc việc đưa con bạn đến nhà thờ hoặc địa điểm về tôn giáo, đức tin khác. Trước năm 9 tuổi, trẻ em thực sự không cần điều này vì chúng đắm chìm trong thế giới tâm linh (mặc dù không có ý thức). Sau đó, các con sẽ bắt đầu “ngắt” dần ra khỏi kết nối cũ, chúng cần phương cách để tái hợp với thế giới tâm linh. Trẻ bắt đầu có câu hỏi về thiện và ác, đúng và sai và việc đi “nhà thờ” sẽ cho các con thấy rằng những người khác trong xã hội chia sẻ những giá trị. Nếu gia đình phụ huynh không theo tôn giáo, có thế nào để bắt đầu việc đi dạo dưới thiên nhiên vào buổi sáng chủ nhật? Xem xét nếu bạn có thể tìm ra một phương cách đem đến cho các con nhận thức một cách tỉnh thức, có nhịp điệu và hỗ trợ nhu cầu nuôi dưỡng tinh thần của các con.

Tác giả: Nguyễn Thị Minh Tú

*** Bài viết có sử dụng kiến thức trong hội thảo “Những thay đổi tuổi lên chín” của cô Janet Langley (janet@apiweb). Cô chia sẻ, nhân dịp Giáng Sinh, cô đã đặt hàng móc cửa bằng gỗ được cá nhân hóa để đặt trên cửa phòng ngủ tặng các học sinh lớp 3 như một sự thừa nhận về không gian cho các con.

*** Khi giáo viên và phụ huynh thấu hiểu từng giai đoạn phát triển của con, việc giúp con và giúp chính mình được vững vàng, bình an và đầy yêu thương.