[Bốn Khí Chất dành cho Giáo viên] Phần 53: Cách dạy môn Tiếng Anh cho từng khí chất

Môn tiếng Anh

Các bài thơ

Trong một năm học, chúng ta sẽ cho các bé học thuộc lòng trọn vẹn một chuỗi các bài thơ. Chúng ta lại có thể tiếp tục xem xét đến các khí chất trong quá trình chọn lựa những bài thơ như thế này.

Chúng ta có thể tác động đến các bé tính khí nếu như chúng ta lựa chọn những bài thơ có thể được ngâm với tốc độ nhanh và chú trọng vào các chủ đề hạnh phúc và vui vẻ. Có những từ tự chúng đã mang một sự nhẹ nhàng hoặc nhanh nhẹn nhất định, giống như là động từ “flit” hoặc là tính từ “freckled”. Thậm chí từng phụ âm riêng biệt đều mang những đặc tính khác nhau, và cái cách mà chúng ta phát âm ra âm “f” tương ứng với tính khí.

Ví dụ như bài thơ bên dưới đây, chúng ta có thể ngâm cho các trẻ ở khối lớp nhỏ nghe – dĩ nhiên là cho tất cả mọi trẻ – và kèm theo đó là các động tác phù hợp nếu có:

Freckled fishes, firting, fitting,
Flashing fast or floating free,
Flicking filmy fins like feathers,
Feeding from the flowing sea.

Những trẻ tính lửa sẽ thích nghe những câu chuyện có các hành động được mô tả theo kiểu chúng yêu cầu người ta phải dùng đến sức lực và quyết tâm. Cái đoạn trích và các bài thơ về những con người lao động tay chân, về những người thợ thủ công cần cù giống như người thợ rèn khỏe mạnh trong bài thơ bên dưới sẽ là những đoạn phù hợp cho trẻ. Ba tiếng “clink” lặp lại, cách sử dụng các dấu chấm than, những động từ mang tính chủ động và âm điệu mạnh mẽ chính là những đặc điểm của tính lửa. Những âm có tác động đặc biệt đến tính lửa là âm “g” và “k”.

The blacksmith, the blacksmith,
So big and so strong…
He hammers once,
He hammers twice…
Clink, clink, clink shall my anvil ring
And this is the way my hammer will swing…

Go, go, gallant good knight, gallop over the ground,
Give the gift of thy great heart’s gold
Till the Grail’s gold thou hast found.
Cold, cold, the cruel king, cold the crystal cave…

Gương mặt thiên thần

Chúng ta sẽ đánh trúng tâm lý của những trẻ tính nước khi chúng ta ngâm những bài thơ miêu tả các câu chuyện yên bình hoặc là các nhân vật và các con thú chậm chạp. Trong những khối lớp đầu tiên, chúng tôi chọn một trò chơi bằng các ngón tay kể về chuyện một chú lùn mê ngủ, một chú lùn rất khó bị đánh thức, và câu chuyện này sẽ làm cho ngay cả các bé có tính nước mạnh mẽ cũng phải cảm thấy bực mình. Những đoạn có nội dung yên lặng kèm theo việc sử dụng những từ ngữ lặp lại, các âm “s/x” và cách trình bày theo một cách thức cực kỳ chậm rãi chính là cách thực hành đúng đắn với những bé như thế này.

In a mountain very deep,
A little dwarf is fast asleep.
The sun goes up so very high
And shines so brightly in the sky.
“Wake up, wake up, you sleepy head!”
(The dwarf is sleeping in his bed.)
Then comes the birdie Peep-Peep-Peep:
“Wake up, wake up, you sleepy head!”
(The dwarf is sleeping in his bed.)
Then comes the beetle Creep-Creep-Creep
And creeps into the mountain deep.
He pinches dwarfie on the nose.
“Achoo! Good morning, Good morning, good morning!”

Những trẻ tính đất yêu thích những khoảnh khắc khi mà một bài thơ hay một bài vè thể hiện những điều hệ trọng hoặc là kích thích trí tuệ để chúng phải suy nghĩ, thậm chí khi mà chúng chưa thể nào hiểu được hết tất cả các sắc thái tinh tế trong đó. Chúng đặc biệt tỏ ra chú ý đến các chủ đề có liên quan đến ánh sáng tự nhiên (outer light) và ánh sáng tâm hồn (inner light), và chúng thích được ngâm các bài thơ một cách thật chậm rãi và sâu sắc, phù hợp với nội dung bên trong. Chúng cũng có một mối quan hệ nội tâm đến các nguyên âm. Nếu chúng ta đọc những dòng thơ của William Blake như bên dưới, vốn thể hiện một trí tuệ cao thâm bằng chỉ một vài từ, chúng ta có thể cảm nhận được rằng đây sẽ là một thứ mà sẽ giúp ích cho một trẻ tính đất trong trọn cuộc đời của chúng.

Joy and woe are woven fine
A clothing for the soul divine.
Under every grief and pine
Runs a joy with silken twine.
It is right, it should be so
Man was made for joy and woe,
And when this we rightly know
Thro’ the world we safely go.

Một bài thơ cũng có thể đề cập đến hơn một khí chất. Trong bài thơ sau, chúng ta sẽ thấy một tinh thần lạc quan đón nhận cuộc sống (tính khí) và cả tinh thần bi quan phủ nhận mọi thứ lúc ban đầu và rồi sau cùng thì cũng có một cái nhìn tích cực (tính đất).

Trong lớp, ta có thể dễ dàng đọc bài thơ này đi kèm với các động tác. Chắc chắn là sẽ có nhiều bé muốn đóng vai các chú ếch, trong khi các bé còn lại trong lớp sẽ đọc bài thơ này lên.

The Two Frogs
Two froggies sat beside a stream;
both of them had had a dream.
The first one said: “The world is great,
so many mosquitos on my plate!”
He jumps for joy, spreads out his toes,
merrily hopping off he goes.
The second one said: “The world is bleak,
there’s nothing good for me to seek.”
He drops his head, sinks in the sludge
and from his dark hideout doesn’t budge.
But then the lovely sunshine is there
and thousands of mosquitoes fill the air.
The gay frog snaps, then gulps them down,
delicious mosquitoes from all over town.
Through muddy sludge the rays of sun
warm the dark hideout of the other one.
And that is what the other frog needs;
he takes heart and looks up through the weeds.
He paddles up and croaks away,
which means the same as “Good day, good day!”

Các loại nhịp thơ

Có một cách khác mà chúng ta có thể áp dụng để thực hiện với các khí chất khác nhau khi chúng ta không chỉ đề cập đến nội dung của những bài thơ được ngâm, mà còn nhìn thấy được mối quan hệ của chúng đến bốn loại nhịp thơ khác nhau. Bằng cách ngâm bài thơ với vần điệu nhịp nhàng cùng bọn trẻ, chúng ta có thể giúp chúng làm hài hòa khí chất của mình. Đề xuất này cũng có thể được áp dụng để ngâm các bài trong các giờ học ngoại ngữ khác.

Các âm (rhythm) bắt đầu bằng một âm tiết không nhấn, hay còn gọi là âm “ngắn”, thì chúng ta gọi là âm “lên” (rising), và các âm bắt đầu bằng một âm tiết “dài” hoặc được nhấn thì chúng ta sẽ gọi là âm “xuống” (falling). Những âm ngắn thích hợp với các trẻ tính lửa và tính khí, trong khi các âm dài thì thích hợp với các trẻ tính đất và tính nước. Trong lớp học, chúng ta nên chú ý đến việc thay đổi các kiểu thơ khác nhau luân phiên giữa các âm ngắn và dài. Và dĩ nhiên chúng ta có thể ngâm các bài dùng những loại nhịp thơ khác mà không liên kết trực tiếp đến các khí chất.

Đối với các trẻ tính lửa, chúng ta sẽ chọn nhịp iambus, một loại nhịp gồm một âm ngắn và một âm dài:

ngắn – dài; ngắn – dài; ngắn – dài; ngắn – dài;
U — U — U — U —

The earth is firm beneath my feet,
The sun shines bright above,
And here I stand – so straight and strong,
All things to know and love.

Với trẻ tính khí thì nhịp anapest đặc biệt thích hợp với chúng – bắt đầu bằng hai âm ngắn và rồi dẫn vào một sự bình yên và điềm tĩnh bằng một âm dài phía sau. Trong vài năm học đầu tiên, chúng tôi rất thường hay vỗ tay theo loại nhịp này, đôi khi không cần đọc gì cả, và rồi một điều đáng ngạc nhiên đã xảy ra: Nó thực sự đã làm dịu bọn trẻ lại, và chúng có thể lắng nghe và tỏ ra chú ý nhiều hơn sau đó:

ngắn – ngắn – dài; ngắn – ngắn – dài
U U — U U —
Brave and true will I be
Each good deed sets me free –
Each kind word makes me strong
I will fight for the right
I will conquer the wrong.

Spring Poem U U —
Pan doth play
Care away
Fairies small
Two foot tall
With caps red
On their head
Dance around
On the ground
He’s no bard
Who cannot sing
The praises of
The flowery Spring.

Chúng ta sẽ dùng nhịp trochee, gồm một âm dài và theo sau là một âm ngắn, với các trẻ tính đất. Bằng âm dài ở phần đầu, chúng ta có thể thỏa mãn được trạng thái tĩnh lặng bên trong của trẻ, và rồi âm ngắn sẽ dẫn dắt đưa chúng ra khỏi bản thân mình một chút bằng một chuyển động nhẹ nhàng hướng ra ngoài.

dài – ngắn; dài – ngắn; dài – ngắn; dài – ngắn;
— U — U — U — U

Sword of Michael brightly gleaming
Down to earth its light is streaming –
May we see its shining rays
In the Winter’s darkest days.

– Norah M. Ward

Tyger, tyger, burning bright
In the forests of the night …

– William Blake

Advent
Now the twilight of the year
Comes, and Christmas draweth near.
Man and beast and bird and flower
Waiting for the midnight hour
Waiting for the Christ-child’s birth
Christ who made the heaven and earth.

– Ann Ellerton

Đối với trẻ tính nước, chúng ta sẽ đáp ứng cho chúng bằng một âm dài được nhấn. Loại nhịp dactylic bao gồm ba âm tiết, âm đầu được nhấn và theo sau là hai âm không nhấn. Loại nhịp này đặc biệt thích hợp với tính nước. Chúng ta đầu tiên sẽ chú tâm đến tính nước bằng âm dài, và rồi bé sẽ cần hai âm ngắn để có thể thực sự chuyển động theo ta:

dài – ngắn – ngắn; dài – ngắn – ngắn; dài – ngắn – ngắn;
— U U — U U — U U

Evangeline

This is the forest primeval,

The murmuring pines and the hemlocks …

– Henry Wadsworth Longfellow

Khi mà chúng ta trình bày bốn loại nhịp thơ này với bọn trẻ dựa theo bốn khí chất khác nhau, một lần nữa chúng ta có thể có thể thấy rằng ta luôn luôn cố gắng muốn đáp ứng được tâm hồn của chúng ở bên trong và rồi dẫn chúng sang thế giới mang theo các đặc tính trái ngược ở phía ngoài. Chúng ta có thể chú tâm đến niềm vui khi được hoạt động của tính khí và tính lửa bằng các âm ngắn và rồi dẫn chúng sang phần còn lại, trong khi chúng ta sẽ thực hiện theo cách ngược lại với các trẻ tính đất và tính nước.