[Bốn Khí Chất dành cho Giáo viên] Phần 5: Làm thế nào để phát triển nhãn quan khí chất?

Xem phần trước ở đây, phần 4: https://lasteiner.edu.vn/bon-khi-chat-danh-cho-giao-vien-phan-4-tai-sao-tre-lam-nhu-vay-tiep-theo-phan-3/

Làm thế nào để phát triển nhãn quan khí chất

Phần tổng hợp phía trên về các hiện tượng cơ bản, mà chỉ phản ánh chủ yếu các khía cạnh tích cực của các khí chất, vẫn chưa thể nào là đầy đủ được. Các tác giả khác đã liệt kê ra danh sách các hiện tượng khác nữa cho từng loại khí chất. Nhưng điều này sẽ làm cho ta thiên về việc sử dụng những khuôn mẫu và rồi lại đem bảng câu hỏi về hành vi để phân loại một cá nhân dựa trên khí chất mà các bạn muốn xác định – một điều mà máy tính thật sự có thể làm nhanh và hiệu quả hơn. Nhưng nó sẽ không thể nào giúp bạn có được một sự thấu hiểu thật sự về con người! Ngược lại, tôi muốn đề xuất một phương pháp có thể giúp bạn đạt được một phương pháp đầy sáng tạo và sống động để nhận ra và quan sát các khí chất, và nó còn hữu dụng hơn việc bạn ghi nhớ hay là soạn sẵn mấy bảng câu hỏi kia.

Với sự trợ giúp từ các quan sát có được từ trước, chúng ta đã khám phá ra hai đến ba đặc tính cơ bản của từng loại khí chất. Đây là những phẩm chất đặc biệt của chúng, hé lộ cho chúng ta đôi điều về bản chất của chúng. Bây giờ chúng ta sẽ xem xét chúng kỹ càng hơn – bằng cách chọn ra những tình huống tiêu biểu mà ngay lúc đó, bốn loại khí chất sẽ cư xử theo cái cách đặc trưng của chúng. Trong chương kế tiếp, chúng ta sẽ cố gắng để tái hiện và hình dung ra một cách sống động những tình huống bên trong tâm trí của mình thông qua việc hòa vào trong tâm trí của bốn trẻ khác nhau và rồi trở thành những người mang tính lửa, nước, khí và đất.

Lắc lư lắc lư thuyền dập dềnh

Những hoạt động thế này có thể kích thích khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng của chúng ta, những thứ có ý nghĩa sống còn đối với người giáo viên và vì vậy mà cũng cực kỳ quan trọng. Nếu như các bạn học được cách hình dung và tưởng tượng ra các tình huống ấy một cách sống động thông qua việc tập luyện không ngừng nghỉ, các bạn sẽ có thể học được cách “thấy” các khí chất, và rồi vào buổi sáng ngày hôm sau, ngay tại cửa ra vào lớp, hay là trong các tình huống khác, các bạn sẽ trải nghiệm chính xác những gì mà các bạn đang muốn tìm kiếm thông qua việc chuẩn bị trước đó. Các khí chất trong trẻ phần nào sẽ tự hé lộ chúng cho bạn thấy bởi vì, thông qua những bài tập luyện tích cực và sáng tạo này, các bạn đã phát triển một khả năng cảm nhận mới. Bạn sẽ thấy ngay trước mắt mình những gì mà bạn đã được học để “cảm nhận” thông qua những bài tập luyện của mình.

Sau đây là một ví dụ đơn giản để bạn hiểu được làm thế nào mà phương pháp này lại hiệu quả: Các bạn đang đứng chờ một chiếc xe màu đỏ nhất định trên một con đường đông đúc. Bạn đã định sẵn trong đầu và biết rõ về hiệu xe, hình dáng và màu sắc của nó, và rồi bạn tiếp tục chờ đợi. Bạn mừng rỡ khi nhìn thấy một vài chiếc xe có vẻ giống, nhưng vẫn chưa phải là cái bạn muốn. Cuối cùng thì cái chiếc bạn đang đợi cũng tới! Bạn bước vào, ngồi kế bên bác tài và bắt đầu trò chuyện, và rồi đột ngột nhận ra là đôi mắt của bạn vẫn đang bận rộn tìm kiếm những cái xe màu đỏ … nhưng ơn trời, nó chỉ diễn ra một lúc mà thôi.

Sắp chìm rồi mà sao vui thế?

Nhằm phát triển nhãn quan khí chất thật tốt, cũng giống như với phần lớn những thứ khác, việc tập đi tập lại là điều cần thiết. Điều quan trọng nhất là, những quan sát của chúng phải luôn luôn được thực hiện với bằng tình yêu thương, không phán xét. Ngoài ra còn có một khác biệt quan trọng so với ví dụ về chiếc xe đỏ ở trên: Khi đối tượng cần gặp là con người thì chúng ta sẽ luôn khám phá ra những điều mới mẻ; chúng ta sẽ biết được rằng từng cá nhân sẽ biểu lộ các hiện tượng cơ bản mà chúng ta đã tổng kết phía trên – nhưng chúng sẽ trộn lẫn với nhau theo một cách khác biệt trong từng cá nhân ấy, không bao giờ theo một khuôn mẫu nào cả. Việc quan sát những người sát vì vậy mà sẽ luôn là một trải nghiệm mang lại nhiều thành quả, và ta sẽ luôn cảm thấy ngạc nhiên về vô vàn cách thức khác nhau mà chúng có thể làm thay đổi các đặc tính cơ bản của bốn khí chất.

Khi chúng ta hình dung ra những tình huống thực tế đã được mô tả phía trên, chúng ta cần phải có một trí tưởng tượng nhất định, cả về thực tế lẫn huyền ảo. Nếu chúng ta hình dung về một đứa trẻ nhất định, chúng ta nghĩ rằng chúng ta biết rõ về bé và rằng khí chất của bé khá giống với tính lửa, chúng ta sẽ chú ý rằng bé sẽ không thể hiện những hành vi đặc trưng của tính lửa trong tất cả những chuyện mà bé sẽ làm. Mỗi người đều mang cả bốn khí chất. Vì vậy mà chúng ta không nên ngạc nhiên khi bé cư xử một cách kỳ lạ trong một số tình huống và hoạt động nhất định – nói cách khác, là bé hành động theo một kiểu khí chất khác, bất ngờ phản ứng lại một cách bình tĩnh và thản nhiên. Đó là lý do tại sao mà ta tốt hơn hết là hãy đi sâu tìm hiểu các mô tả dưới đây mà chưa cần phải tưởng tượng ra một con người cụ thể ngay lập tức.

Các ba đang làm thử trò chơi zipline cho các con

Nếu như bạn dành thời gian học tập và bồi dưỡng bản thân qua những quan sát nhất định thì bạn sẽ không phải lo lắng về việc mình sẽ bị lún sâu vào những tưởng tượng mơ hồ. Thay vào đó, các bạn sẽ dần dần bắt đầu phát triển khả năng về “những tưởng tượng xác định”, giống như Goethe đã đặt tên cho nó. Tôi mong rằng những ví dụ sau có thể giúp kích thích quá trình luyện tập kỹ năng này.